استئومیلیت یک عفونت استخوانی است که معمولا توسط باکتری ها، مایکوباکتری ها یا قارچ ها ایجاد می شود. باکتری‌ها، مایکوباکتری‌ها یا قارچ‌ها می‌توانند استخوان‌ها را با انتشار از طریق خون یا در موارد کمتر با انتشار از بافت‌های عفونی مجاور یا زخم‌های باز عفونی آلوده کنند. اما علل و علائم عفونت استخوان چیست؟ آیا عفونت استخوان خطرناک است؟ آیا عفونت استخوان قابل درمان است؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان استئومیلیت یا عفونت استخوان ها تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
عفونت استخوان چیست؟
عفونت استخوان یا استئومیلیت (Osteomyelitis) به وضعیتی اطلاق می شود که استخوان به دلایل مختلف دچار التهاب ناشی از عفونت شده است. Osteitis یک اصطلاح کلی به معنای التهاب استخوان است که ممکن است در اثر عفونت یا آسیب ایجاد شود. التهاب و عفونت می تواند مانع ز خونرسانی به ناحی آسیب دیده شده و بخش هایی از استخوان بمیرد. به طورکلی، عفونت های استخوانی به دو شکل حاد و مزمن در بدن بیمار ایجاد می شود.
عفونت حاد استخوانی معمولا خفیف بوده و به تازگی ایجاد شده است. اما عفونت مزمن یا شدید استخوان در یک دوره طولانی بروز کرده است و درمان آن به مراتب دشوارتر از نوع عفونت حاد است. استئومیلیت در کودکان خردسال و افراد مسن شایع تر است، اما همه گروه‌های سنی در معرض خطر ابتلا به این عفونت هستند. افرادی که دارای شرایط پزشکی جدی مانند دیابت هستند نیز شانس بیشتری برای ابتلا به استئومیلیت دارند.
دلایل ایجاد عفونت در استخوان ها چیست؟
استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن معمولا به خوبی از عفونت محافظت می کنند، اما در برخی موارد دچار عفونت می شوند. به طورکلی، استخوان ها از به چهار طریق آلوده می شوند که عبارتند از:
- جریان خون: ممکن است عفونت را از قسمت دیگری از بدن به استخوان منتقل کند.
- آسیب مستقیم: عفونت ممکن است از طریق شکستگی های باز، جراحی یا ابزارهایی مانند آتل به استخوان نفوذ کنند.
- عفونت از ساختارهای مجاور: گاهی عفونت از سایر اندام های مجاور مانند مفاصل طبیعی یا مصنوعی یا بافت نرم منتقل می شوند.
- آسیب: گاهی جسم خارجی (مانند مفصل مصنوعی عفونی ) و کاهش خون رسانی به اندام ها یا بافت ها (ایسکمی) ممکن است باعث استئومیلیت شود. استئومیلیت همچنین ممکن است در اثر آسیب و زخم عمیق ایجاد شود.
بیشتر موارد استئومیلیت ناشی از تهاجم مستقیم مانند شکستگی باز یا عفونت بافت‌های نرم مجاور مانند زخم پا به دلیل گردش خون ضعیف یا دیابت است.
بیشتر بخوانید: علت جوش نخوردن استخوان شکسته چیست؟
علائم عفونت استخوان
استئومیلیت حاد استخوان های پا و بازو بعد از روزها باعث تب و گاهی درد در استخوان عفونی می شود. ناحیه پوست روی استخوان ممکن است حساس، قرمز، گرم و متورم باشد و حرکت گاها دردناک می شود. همچنین، ممکن است مقداری کاهش وزن و احساس خستگی در بیمار مشاهده شود.
زمانی که استئومیلیت در اثر عفونت در بافت‌های نرم مجاور یا در اثر آسیب مستقیم ارگانیسم ایجاد می‌شود، ناحیه روی استخوان متورم و حساس خواهد شد. همچنین، آبسه‌ها می‌توانند در بافت‌های اطراف ایجاد شوند که البته این عفونت‌ها ممکن است باعث تب نشوند. عفونت در ناحیه اطراف اندام یا مفصل مصنوعی معمولاً منجر به درد مداوم در آن ناحیه می شود.
استئومیلیت ستون فقرات معمولاً به تدریج ایجاد می شود و باعث درد و حساسیت مداوم در پشت می شود. درد با حرکت بدتر شده و با استراحت، گرما یا مسکن ها تسکین نمی یابد. اگرچه تب معمولا واضح ترین علامت عفونت است، اما در همه عفونت های استخوانی باعث تب نمی شوند.
عفونت استخوان چگونه تشخیص داده می شود؟
روش های مختلفی برای تشخیص وجود دارد. معمولا علائم و یافته هایی که پزشکان در طول معاینه فیزیکی پیدا می کنند، ممکن است نشان دهنده استئومیلیت باشد. برای مثال، پزشکان ممکن است در فردی که درد مداوم در بخشی از استخوان دارد، فردی که تب دارد یا ندارد و فردی که بیشتر احساس خستگی می کند مشکوک به استئومیلیت باشد. به طورکلی، روش های تشخیص عفونت استخوان به شرح زیر است:
آزمایشات خون
اگر بیمار مشکوک به استئومیلیت باشد، پزشکان آزمایش خون را برای بررسی التهاب توصیه می کنند. التهاب معمولا زمانی تشخیص داده می شود که میزان رسوب گلبول های قرمز و پروتئین واکنشی C افزایش یابد. آزمایش های خون نیز اغلب نشان دهنده افزایش سطح گلبول های سفید خون است. نتایج این آزمایش های خون برای تشخیص استئومیلیت کافی نیست، اما نتایج التهاب کم یا عاری از التهاب ممکن است نشان دهد که فرد مبتلا به استئومیلیت نیست.
اشعه ایکس
اشعه ایکس ممکن است تغییرات مشخصه استئومیلیت را نشان دهد ، اما گاهی اوقات تا ۲ تا ۴ هفته پس از ظهور اولین علائم ظاهر نمی شود.
سی تی اسکن
در صورتی که نتایج حاصل از تصویربرداری اشعه ایکس واضح نباشد یا علائم شدید باشد ممکن است سی تی اسکن استفاده شود. سی تی اسکن می‌تواند نواحی یا مفاصل عفونی را شناسایی کرده و عفونت‌های مجاور مانند آبسه را تشخیص دهد .
اسکن استخوان
اسکن استخوان ممکن است به جای روش های تصویربرداری انجام شود. ناحیه عفونی همیشه در اسکن استخوان غیر طبیعی به نظر می رسد، به جز در نوزادان، زیرا اسکن ها به درستی ناهنجاری های استخوانی را نشان نمی دهند. با این حال اسکن استخوان همیشه نمی تواند عفونت ها را از سایر اختلالات استخوانی تشخیص دهد.
نمونه برداری
پزشکان ممکن است برای تشخیص استئومیلیت و شناسایی ارگانیسم های ایجاد کننده آن از خون، چرک، مایع مفصلی یا از خود استخوان ها برای آزمایش نمونه برداری کنند. برای تشخیص استئومیلیت نخاعی، معمولاً نمونه هایی از بافت استخوانی با سوزن برداشته می شود.
آیا عفونت استخوان قابل درمان است؟
اکثرعفونت های حاد استخوانی قابل درمان هستند، اما اگر استئومیلیت با موفقیت درمان نشود، ممکن است به استئومیلیت مزمن تبدیل شود. عفونت های مزمن طولانی مدت بوده و درمان آن ها به مراتب دشوارتر از عفونت های حاد استخوانی است. استئومیلیت مزمن معمولا باعث درد استخوان، عفونت‌های مکرر بافت‌های نرم روی استخوان‌ها و تخلیه مداوم یا متناوب چرک از طریق پوست می‌شود. این تخلیه زمانی اتفاق می‌افتد که یک گذرگاه (مجرای سینوسی) از استخوان آلوده به سطح پوست، ایجاد می‌شود. با این حال، گاهی اوقات استئومیلیت مزمن را نمی توان تا پس از مدت ها تشخیص داد، زیرا ماه ها یا سال ها هیچ علامتی ندارد.
دشواری درمان این نوع از عفونت ها این است که عفونت های مزمن که عمدتا در اثر آسیب مستقیم مانند شکستگی استخوان ایجاد شده اند، باعث کاهش خونرسانی به بافت آسیب دیده می شوند. در نتیجه آنتی بیوتیک های تجویزی از طریق خون به محل تجمع باکتری ها نرسیده و عفونت ها گسترش می یابند. عفونت ها می توانند روند جوش خوردن را بسیار کرده و حتی سبب جوش نخوردن استخوان های شکسته یا بد جوش خوردن آن ها شوند. لازم به ذکر است که عدم خونرسانی به استخوان نیز می تواند سبب مرگ استخوان شود.
روش های درمان عفونت استخوان
درمان عفونت های استخوانی باتوجه به نوع حاد یا مزمن در افراد مختلف متفاوت است. به طورکلی، روش های درمان عفونت استخوان عبارتند از:
- مصرف آنتی بیوتیک ها
- تخلیه ترشحات چرکی
- عمل جراحی جهت برداشتن سکستر (تکه استخوان مرده که از استخوان زنده جدا شده و در داخل نسوج باقی مانده است)
مصرف آنتی بیوتیک ها
آنتی‌بیوتیک‌ها مؤثرترین درمان برای کودکان و بزرگسالانی هستند که اخیراً از طریق خون دچار عفونت استخوانی شده‌اند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که بر علیه استافیلوکوکوس اورئوس و بسیاری از انواع باکتری‌ها (آنتی‌بیوتیک‌های وسیع الطیف) مؤثر هستند، زمانی تجویز می‌شوند که علت عفونت قابل شناسایی نباشد. بسته به شدت عفونت به مدت ۸ تا ۴ هفته داخل وریدی می‌شود.
سپس آنتی‌بیوتیک‌ها را می‌توان برای مدت طولانی‌تری از راه خوراکی ادامه داد، بسته به میزان پاسخ فرد به درمان، برخی از افراد مبتلا به استئومیلیت مزمن نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک برای ماه ها دارند. در صورت تشخیص یا مشکوک شدن به عفونت قارچی استفاده از داروهای ضد قارچ برای چندین ماه ضروری است.در صورتی که عفونت در مراحل اولیه تشخیص داده شود معمولاً درمان جراحی لازم نیست.
تخلیه عفونت و چرک ها
معمولا در عفونت های حاد که سطح پوست عفونت کرده است، چرک ها خارج می شوند. همچنین، در عفونت های شدیدتر پزشک تمام قسمت هایی که احتمال عفونت وجود دارد را باز کرده و چرک کامل را تخلیه می کند. البته خارج کردن عفونت ممکن است در حین جراحی برای برداشتن بافت استخوانی مرده نیز انجام می شود.
جراحی برداشتن بافت مرده
همانطور که اشاره شد، در برخی عفونت ها خونرسانی به بخشی از استخوان متوقف شده و بافت استخوانی می می میرد. هنگامی که استئومیلیت در اثر عفونت بافت‌های نرم مجاور ایجاد می‌شود، درمان پیچیده‌تر می‌شود. معمولاً تمام بافت های مرده و استخوان با جراحی برداشته می‌شوند و فضای حاصل با پوست سالم یا بافت‌های دیگر پر می‌شود. سپس برای کنترل عفونت، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می گردد. توجه داشته باشید که آنتی‌بیوتیک های طیف وسیع ممکن است برای بیش از ۳ روز تا یک هفته پس از جراحی ضروری باشد.
کلام آخر
عفونت استخوان یا استئومیلیت، وضعیتی است که بافت استخوانی به دلایل مختلف شکستگی، جراحی باز، انتقال عفونت از طریق جریان خون یا زخم های عمیق دچار عفونت می شود. این عارضهمی تواند با علائمی مانند تب، لزر، درد، التهاب، تورم و محدودیت در دامنه حرکت نمایان شود. اگرچه انواع عفونت های استخوانی قابل درمان هستند، اما درمان عفونت های مزمن دشوارتر است. لذا توصیه می شود در صورت مشاهده علائم عفونت به متخصص ارتوپد مراجعه کرده و برای درمان زودهنگام اقدام نمایید.