شایع ترین مفصلی که دچار سائیدگی می شود زانو است. درد زانو در میان اغلب مردم، به خصوص در میان افراد چاق یا سنین بالا بسیار متداول است. سائیدگی کشکک زانو که باعث التهاب مفصل و بافت می شود نیز می تواند یکی از علائم آرتروز زانو باشد. مفصل زانو یکی از مفاصلی است که به دلیل وجود عوامل متعددی در معرض التهاب قرار دارد، به خصوص که متحرک ترین مفصل است و فشار را تحمل می کند. اما علت آرتروز زانو چیست؟ آیا با علائم آرتروز زانو آشنا هستید؟ راه های درمان آرتروز زانو چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان آرتروز زانو تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
آرتروز زانو چیست و چگونه ایجاد می شود؟
مفصل زانو نقش مهمی در روند راه رفتن، حرکت و حفظ تعادل بدن دارد. این مفصل می‌تواند وزن بدن را تحمل کند که این امر آن را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند. استئوآرتریت که با نام آرتروز زانو شناخته می شود باعث فرسایش غضروف در مفصل زانو شده و در نتیجه منجر به اصطکاک استخوان ران با استخوان ساق پا می شود. علاوه بر این، مشکلات بسیاری از جمله درد زانو، سفتی زانو و دشواری در دامنه حرکتی فرد مبتلا ایجاد می کند. به طورکلی التهاب و آرتروز زان به دلایل مختلف ایجاد می شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است:
1- مشکلات ایمنی
ابتلا به برخی از مشکلات ایمنی مانند بیماری های ایمنی و روماتیسم مفصلی، یکی از مهم ترین و شایع ترین علل آرتریت زانو هستند. از جمله بیماری هایی که سبب بروز آرتروز زانو می شود می توان به آرتریت روماتوئید اطفال یا پسوریازیس مفصلی، مشکلات روماتیسمی یا نقرس کاذب که در نتیجه رسوب فسفات کلسیم ایجاد می شود، اشاره کرد.
2- ساییدگی زانو
مفصل زانو یکی از برجسته ترین مفاصل مستعد ساییدگی است، زیرا متحرک ترین مفصل است و فشار را چه در راه رفتن و چه نشستن تحمل می کند. ساییدگی و فرسایش این مفصل به خصوص با افزایش سن، ضعف عضلانی و ورزش نکردن طولانی مدت، افزایش وزن یا پاهای خمیده باعث آرتروز زانو می شود.
3- آسیب دیدگی زانو
زانو در معرض آسیب هایی مانند آسیب های ورزشی، ، به ویژه در ورزش هایی که نیاز به دویدن داشته یا ورزش هایی که بیشترین استفاده از مفصل زانو می شود، قرار می گیرد. به طورکلی، زانو در ورزش های حرفه ای در معرض رگ به رگ شدن، التهاب و همچنین احتمال پارگی رباط صلیبی است.
4- عادات نادرست
برخی عادات نادرست وجود دارد که باعث التهاب می شود. برای مثل نشستن طولانی مدت به شکل نادرست مانند چمباتمه زدن، رانندگی طولانی مدت با اتومبیل و همچنین عدم تحرک، ورزش نکردن و افزایش وزن می تواند سبب بروز استئوآرتریت زانو شود. برخلاف تصور عموم، بعضی ورزش ها مانند دوچرخه سواری، کوهنوردی و پله به شدت به بافت زانو آسیب می زند.
نشانه ها و علائم آرتروز زانو
هنگامی که فردی از آرتروز زانو رنج می برد، ممکن است علائم و نشانه هایی را در زانو و پای خود تجربه کند که مهم ترین آنها عبارتند از:
- درد زانو: درد از شایع ترین علائم آرتروز زانو است. کیفیت درد به شرایط و وضعیت بیمار بستگی دارد. ممکن است درد مبهم باشد و یا تیز و تهاجمی. به دلیل ایجاد بار اضافی در مفصل معمولا با انجام فعالیت خاص مانند خم کردن زانو و یا بالا رفتن از پله ها شدت درد افزایش می یابد. به طور معمول درد زانو را می توان با استراحت و کمپرس سرد کاهش داد.
- سفت شدن و خشکی زانو: اصطکاک استخوان ها و تورم در مفصل زانو باعث می شود زانو سفت شده و انعطاف پذیری آن کاهش یابد. در نتیجه دامنه حرکتی زانو محدود می شود. ممکن است فرد مبتلا به آرتروز زانو نتواند به راحتی زانوی خود را صاف کند
- تورم زانو: هنگامی که غضروف زانو تحلیل می رود استخوان ساق و ران و گاهی اوقات استخوان کشکک ممکن است روی هم سائیده شود در نتیجه زانو دچار التهاب و تورم می شود.
- ایجاد سر و صدا در زانو:احساس خرد شدن شی در زانو و یا شنیدن صدا هنگام خم کردن زانو می تواند نشانه ای از پارگی غضروف باشد. این بدان معنی است که غضروف ها دیگر از استخوان ها در مقابل اصطکاک محافظت نمی کنند.
- پیچش و یا قفل کردن زانو: برخی از بیماران مبتلا به آرتروز زانو متوسط تا پیشرفته گاهی حس می کنند زانوی آن ها دچار پیچش یا قفل شدن می شود به ویژه هنگامی که از پله ها پایین می آیند. اگر شیارهای ناهموار مفصل زانو و یا قطعات پاره شده غضروف داخل مفصل گیر کنند ممکن است بیمار دچار پیچش یا قفل شدن زانو شود.
درمان غیر جراحی آرتروز زانو
به طورکلی، درمان آرتروز زانو بدون جراحی به شرح زیر است:
فیزیوتراپی
یکی از درمان های مناسب جهت درمان آرتروز زانو فیزیوتراپی است که می تواند باعث کاهش درد، کاهش تورم زانو و بهبود حرکت زانو شود. گاهی اوقات هم طب سوزنی می تواند در درمان آرتروز زانو مفید باشد. استفاده از کفی های کفش گاهی اوقات می تواند باعث کاهش درد آرتروز زانو شود زیرا مفاصل معمولا به هم ارتباط دارند و هرکدام از این مفاصل که مشکلی داشته باشند می تواند باعث اختلال در عملکرد سایر مفاصل شود.
درمان دارویی آرتروز
گاهی داروهایی مانند استامینوفن می توانند باعث کاهش درد آرتروز زانو شوند ولی در صورتی که این درد همراه با التهاب باشد نیاز است از داروهای ضد التهاب استفاده شود که شامل داروهایی مانند پروفن و دیکروفناک می باشد و حتما باید با مشورت متخصص ارتوپد مصرف شوند تا بیمار دچار عوارضی مانند عوارض گوارشی یا افزایش فشارخون نشود. بعضی از داروها به صورت پماد یا ژل می توانند باعث کاهش تورم و درد شوند.
درمان آرتروز با تزریق
همچنین گاهی نیاز به تزریق داخل مفصل زانو است. این تزریق ها انواع مختلفی دارند مانند تزریق کورتون که مهمترین داروی ضد التهاب می باشد یا انواع ژل ها که اسید هیالورونیک نامیده می شوند. به طورکلی، انواع مختلفی از تزریق برای کمک به تسکین درد و درمان آرتروز زانو در دسترس است که عبارتند از:
- تزریق ژل (اسید هیالورونیک): این تزریق به عنوان روان کننده برای مفصل زانو عمل می کند و می تواند به تسکین درد کمک کند.
- تزریق پلاسمای غنی (PRP): از جدیدترین نوع تزریق ها است که در حقیقت پلاسمای غنی از پلاکت می باشد. در روش درمان آرتروز زانو با PRP، ابتدا خون از بیمار گرفته می شود و پس از جداسازی پلاکت های خون به صورت غلیظ شده داخل مفصل زانو تزریق می کنند که هر کدام از این تزریق ها نیاز به بررسی کامل دارد.
- تزریق سلول های بنیادی: که به رشد بافت جدید کمک می کند که نتایج موثری دارد، اما نتایج و اثربخشی آن آن برای همه یکسان نخواهد بود.
- تزریق کورتون: تزریق استروئید که به عنوان تزریق کورتیزون نیز شناخته می شود، رایج ترین نوع درمان آرتریت است که برای کاهش التهاب و تسکین سفتی، تورم و درد زانو استفاده می شود.
درمان آرتروز زانو به روش جراحی
در صورتی که از درد شدید مفصل زانو رنج می برید و درمان های دیگر در رفع آن موفق نبوده اند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند که آخرین پاسخ است. رایج ترین گزینه های جراحی برای درمان آرتروز زانو به شرح زیر است:
آرتروسکوپی زانو: آرتروسکوپی زانو برای ترمیم آسیب مفصل و برای افراد زیر 40 سال استفاده می شود.
استئوتومی: این روش شامل بریدن استخوان برای کاهش فشار از قسمت آسیب دیده مفصل و اصلاح هم ترازی آن است. این درمان معمولاً به افراد زیر 40 سال محدود می شود.
تعویض مفصل زانو: در صورت گستردگی بیماری، آسیب شدید به مفصل و افزایش درد ممکن است متخصص ارتوپد، جراحی تعویض مفصل زانو را توصیه کند. در این روش برای تسکین درد و بهبود حرکت، مفصل زانو را با قطعات مصنوعی جایگزین می کنند.
کلام آخر
آرتروز زانو یکی از بیماری های شایع در مفصل زانو است و زمانی رخ می دهد که غضروف زانو فرسوده یا تحلیل می رود. اگر ناحیه بزرگی از استخوان های مفصل زانو آسیب ببیند، مفصل زانو به یکدیگر ساییده شده و باعث التهاب و درد می شود. اگرچه برخی از علائم این بیماری با دارودرمانی، فیزیوتراپی و حتی انواع تزریق مانند تزریق ژل، غضروف ساز، تزریق PRP و کورتون کاهش یا بهبود می یابد. اما در موارد شدید این بیماری و افزایش درد شدید، درمان آن نیاز به جراحی هایی مانند تعویض مفصل زانو دارد. در نهایت توصیه می شود برای درمان آرتروز زانو و کاهش عوارض جراحی زانو به بهترین متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.
