آرتروز زانو؛ از دلایل تا علائم و تشخیص

آرتروز زانو یا ساییدگی مفصل زانو شایع ترین بیماری است که در اغلب افراد سالمند مشاهده می شود. سائیدگی کشکک زانو که باعث التهاب مفصل و بافت می شود نیز می تواند یکی از علائم آرتروز زانو باشد. مفصل زانو یکی از مفاصلی است که به دلیل وجود عوامل متعددی در معرض التهاب قرار دارد، به خصوص که متحرک ترین مفصل است و فشار را تحمل می کند. اما علت آرتروز زانو چیست؟ آیا با علائم آرتروز زانو آشنا هستید؟ راه های درمان آرتروز زانو چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان آرتروز زانو تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

منظور از آرتروز زانو چیست؟

پیش تر اشاره کردیم که زانو یکی از قسمت های مهم برای ماست که مفاصل آن در طول روز دائما در حال حرکت است به همین علت ممکن است که در اثر این حرکات بین مفاصل سایش به وجود آید و بر اثر پیشرفت این سایش و درمان نکردن آن آرتروز زانو ایجاد شود. به طور کلی یکی از شایع ترین علل درد زانو در افراد بزرگسال، آرتروز زانو است که در برخی موارد با درمان های غیر جراحی یا جراحی بهبود می یابد. مفصل زانو نقش مهمی در روند راه رفتن، حرکت و حفظ تعادل بدن دارد. این مفصل می‌تواند وزن بدن را تحمل کند که این امر آن را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند. استئوآرتریت که با نام آرتروز زانو شناخته می شود باعث فرسایش غضروف در مفصل زانو شده و در نتیجه منجر به اصطکاک استخوان ران با استخوان ساق پا می شود. علاوه بر این، مشکلات بسیاری از جمله درد زانو، سفتی زانو و دشواری در دامنه حرکتی فرد مبتلا ایجاد می کند.

آرتروز زانو چگونه ایجاد می شود؟

مفصل زانو نقش مهمی در روند راه رفتن، حرکت و حفظ تعادل بدن دارد. این مفصل می‌تواند وزن بدن را تحمل کند که این امر آن را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند. استئوآرتریت که با نام آرتروز زانو شناخته می شود باعث فرسایش غضروف در مفصل زانو شده و در نتیجه منجر به اصطکاک استخوان ران با استخوان ساق پا می شود. علاوه بر این، مشکلات بسیاری از جمله درد زانو، سفتی زانو و دشواری در دامنه حرکتی فرد مبتلا ایجاد می کند. به طورکلی التهاب و آرتروز زان به دلایل مختلف ایجاد می شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است:

۱- مشکلات ایمنی

ابتلا به برخی از مشکلات ایمنی مانند بیماری های ایمنی و روماتیسم مفصلی، یکی از مهم ترین و شایع ترین علل آرتریت زانو هستند. از جمله بیماری هایی که سبب بروز آرتروز زانو می شود می توان به آرتریت روماتوئید اطفال یا پسوریازیس مفصلی، مشکلات روماتیسمی یا نقرس کاذب که در نتیجه رسوب فسفات کلسیم ایجاد می شود، اشاره کرد.

۲- ساییدگی زانو

مفصل زانو یکی از برجسته ترین مفاصل مستعد ساییدگی است، زیرا متحرک ترین مفصل است و فشار را چه در راه رفتن و چه نشستن تحمل می کند. ساییدگی و فرسایش این مفصل به خصوص با افزایش سن، ضعف عضلانی و ورزش نکردن طولانی مدت، افزایش وزن یا پاهای خمیده باعث آرتروز زانو می شود.

۳- آسیب دیدگی زانو

زانو در معرض آسیب هایی مانند آسیب های ورزشی، ، به ویژه در ورزش هایی که نیاز به دویدن داشته یا ورزش هایی که بیشترین استفاده از مفصل زانو می شود، قرار می گیرد. به طورکلی، زانو در ورزش های حرفه ای در معرض رگ به رگ شدن، التهاب و همچنین احتمال پارگی رباط صلیبی است.

۴- عادات نادرست

برخی عادات نادرست وجود دارد که باعث التهاب می شود. برای مثل نشستن طولانی مدت به شکل نادرست مانند چمباتمه زدن، رانندگی طولانی مدت با اتومبیل و همچنین عدم تحرک، ورزش نکردن و افزایش وزن می تواند سبب بروز استئوآرتریت زانو شود. برخلاف تصور عموم، بعضی ورزش ها مانند دوچرخه سواری، کوهنوردی و پله به شدت به بافت زانو آسیب می زند.

نشانه ها و علائم آرتروز زانو

هنگامی که فردی از آرتروز زانو رنج می برد، ممکن است علائم و نشانه هایی را در زانو و پای خود تجربه کند که مهم ترین آنها عبارتند از:

↲ درد زانو

درد از شایع ترین علائم آرتروز زانو است. کیفیت درد به شرایط و وضعیت بیمار بستگی دارد. ممکن است درد مبهم باشد و یا تیز و تهاجمی. به دلیل ایجاد بار اضافی در مفصل معمولا با انجام فعالیت خاص مانند خم کردن زانو و یا بالا رفتن از پله ها شدت درد افزایش می یابد. به طور معمول درد زانو را می توان با استراحت و کمپرس سرد کاهش داد.

↲ سفت شدن و خشکی زانو

اصطکاک استخوان ها و تورم در مفصل زانو باعث می شود زانو سفت شده و انعطاف پذیری آن کاهش یابد. در نتیجه دامنه حرکتی زانو محدود می شود. ممکن است فرد مبتلا به آرتروز زانو نتواند به راحتی زانوی خود را صاف کند

↲ تورم زانو

هنگامی که غضروف زانو تحلیل می رود استخوان ساق و ران و گاهی اوقات استخوان کشکک ممکن است روی هم سائیده شود در نتیجه زانو دچار التهاب و تورم می شود.

↲ ایجاد سر و صدا و خش خش زانو

احساس خرد شدن شی در زانو و یا شنیدن صدا هنگام خم کردن زانو می تواند نشانه ای از پارگی غضروف باشد. این بدان معنی است که غضروف ها دیگر از استخوان ها در مقابل اصطکاک محافظت نمی کنند.

↲پیچش و یا قفل کردن زانو

برخی از بیماران مبتلا به آرتروز زانو متوسط تا پیشرفته گاهی حس می کنند زانوی آن ها دچار پیچش یا قفل شدن می شود به ویژه هنگامی که از پله ها پایین می آیند. اگر شیارهای ناهموار مفصل زانو و یا قطعات پاره شده غضروف داخل مفصل گیر کنند ممکن است بیمار دچار پیچش یا قفل شدن زانو شود.

↫ درمان غیرجراحی آرتروز زانو از زبان دکتر هومن جولایی:

روش های تشخیص آرتروز زانو

برای اینکه پزشک تشخیص آرتروز زانو و علت انواع درد زانو را انجام دهد به معاینه فیزیکی و مراجعه به مطب احتیاج پیدا خواهید کرد. در ابتدا دکتر ارتوپد سابقه پزشکی شما را با پرسیدن سوالاتی قبیل اینکه دردی که احساس می کنید چگونه است؟ کدام قسمت زانوی شما درد می کند؟ آیا زانو آسیب فیزیکی دیده است و موارد دیگر بررسی می کند. در ادامه ممکن است که برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر آزمایش هایی زیر برای بیمار تجویز می شود که عبارتند از:

۱- اشعه ایکس

در این آزمایش از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای ایجاد تصاویری از بافت های داخلی، استخوان ها و اندام ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.

۲- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

در این آزمایش از فرکانس های رادیویی و یک کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند. ام آر آی اغلب می تواند آسیب یا بیماری را در رباط یا عضله اطراف آن تشخیص دهد.

۳- اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)

در این آزمایش از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای ایجاد تصاویر افقی یا محوری از بدن استفاده می شود. سی تی اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان ها، ماهیچه ها، چربی ها و اندام ها را نشان می دهد. لازم به ذکر است که سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.

۴- آرتروسکوپی

یک روش تشخیصی و درمانی کم تهاجمی که برای شرایط مفصل استفاده می شود. در این روش از یک لوله نوری کوچک (آرتروسکوپ) استفاده می شود که از طریق یک برش کوچک در مفصل وارد مفصل می شود. تصاویر از داخل مفصل بر روی صفحه نمایش داده می شود. برای ارزیابی هرگونه تغییر دژنراتیو یا آرتروز در مفصل استفاده می شود. آرتروسکوپی برای تشخیص بیماری های استخوانی و تومورها و همچنین، تعیین علت درد و التهاب استخوان استفاده می شود.

۵- اسکن استخوان

یک تکنیک تصویربرداری هسته ای که در آن از مقدار بسیار کمی ماده رادیواکتیو استفاده می شود که به جریان خون بیمار تزریق می شود تا توسط اسکنر شناسایی شود. این آزمایش جریان خون به استخوان و فعالیت سلولی درون استخوان را نشان می دهد.

درمان و کنترل آرتروز زانو

از روش های درمان آرتروز زانو می توان به مواردی قبیل روش های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی و روش های دارویی اشاره کرد که برای آن بهتر است به بهترین متخصص ارتوپد در اندیشه یا هر شهری که در آن زندگی می کنید مراجعه کنید. در صورتی که روش های غیر جراحی در فرد پاسخ مطلوبی ارائه نکند، روش های درمان درد زانو با جراحی نیز وجود دارند که در مقاله درمان آرتروز زانو می توانید درباره آن ها مطالعه کنید.

و در پایان…

آرتروز زانو یکی از بیماری های شایع در مفصل زانو است و زمانی رخ می دهد که غضروف زانو فرسوده یا تحلیل می رود. اگر ناحیه بزرگی از استخوان های مفصل زانو آسیب ببیند، مفصل زانو به یکدیگر ساییده شده و باعث التهاب و درد می شود. اگرچه برخی از علائم این بیماری با دارودرمانی، فیزیوتراپی و حتی انواع تزریق کاهش یا بهبود می یابد. اما در موارد شدید این بیماری و افزایش درد شدید، درمان آن نیاز به جراحی هایی مانند تعویض مفصل زانو دارد. در نهایت توصیه می شود برای درمان آرتروز زانو و کاهش عوارض جراحی زانو به بهترین متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.