آرتروز زانو در اثر پوکی استخوان یکی از شایع ترین نوع آرتریت است که احتمال وقوع آن با افزایش سن بیشتر می شود. از طرفی پوکی استخوان نیز یکی از عارضه هایی است که با روند پیری در افراد ظاهر می شود. با اینکه آرتروز زانو و پوکی استخوان باهم متفاوت هستند، اما تاثیر زیادی بر هم داشته و زمینه ساز مشکلات جدی تر خواهند بود. حال سوال اینجاست که آیا پوکی استخوان صد درصد موجب ایجاد آرتروز زانو خواهد شد؟ برای پیشگیری و کنترل خطرات بیشتر چه باید بکنیم؟ ورزش های مناسب در درمان و پیشگیری از آرتروز زانو کدام ورزش ها هستند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا رابطه پوکی استخوان با آرتروز را بررسی کنیم.
فرق آرتروز با پوکی استخوان چیست؟
پیش از بررسی رابطه پوکی استخوان با آرتروز بهتر است بدانید که هر دو این بیماری سبب درد در مفاصل می شوند، اما علت بروز آن یکسان نیست. پوکی استخوان عارضه ای است که استخوان های فرد را تحت تاثیر قرار داده و تراکم استخوانی کاهش پیدا می کند. به طوری که تراکم پایین استخوان ها باعث می‌شود استخوان های انسان بیشتر مستعد شکستگی یا انحراف باشد. از طرفی آرتروز (استئوآرتریت) شایع ترین نوع آرتریت است که مشابه پوکی استخوان، بروز آن در دوران پیری افزایش می یابد. آرتروز در درجه اول به دلیل ساییدگی و پارگی مفاصل ایجاد می شود. همانطور که یک فرد در طول زندگی از مفاصل خود استفاده می کند، مکانیسم های محافظتی مختلف در بدن ممکن است شروع به تحلیل کنند. در نتیجه غضروف ها دچار فرسایش شوند، اما ممکن است بر استخوان ها نیز تأثیر بگذارد.
علائم پوکی استخوان در زانو
پوکی استخوان یا استئوپروز به کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگیها منجر می‌شود و بلعکس وجود پوکی استخوان در سالمندان میتواند زمینه ساز درگیری با آرتروز زانو باشد. علائم پوکی استخوان در زانو اغلب به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند، اما ممکن است نشانه‌هایی وجود داشته باشد که به این بیماری اشاره کنند. اگر علائم زیر را داشتید و مشکوک به پوکی استخوان هستید، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد و انجام آزمایش‌های لازم بسیار مهم است؛
- درد مداوم یا ناگهانی در ناحیه زانو، به خصوص هنگام فعالیت یا فشار
- تورم زانو و احساس سنگینی
- کاهش دامنه حرکتی و سختی در حرکت دادن زانو، به خصوص در خم و راست کردن
- احساس درد یا ناراحتی در هنگام لمس ناحیه زانو
- شکستگیهای زودهنگام یا غیرمعمول در زانو یا اطراف آن
- تغییرات ظاهری در شکل زانو که میتواند نشانه‌ای از آسیب باشد
ارتباط بین پوکی استخوان و آرتروز زانو
اگرچه این در همه موارد اتفاق نمی افتد، اما پوکی استخوان می تواند از عوارض آرتروز باشد. در حقیقت پوکی استخوان یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد آرتروز زانو به شمار می رود. پوکی استخوان از طریق ایجاد ضعف در استخوان ها و همچنین از طریق کج شدن مفاصل باعث ایجاد آرتروز می شود. زمانی که پوکی استخوان، خصوصا در ناحیه زانو به ویژه در افراد میانسال و مسن ایجاد می شود، زانو دچار انحراف می گردد.
این انحراف و کجی زمینه را برای ایجاد آرتروز زانو مهیا می کند به همین علت یکی از درمان های موثر در درمان آرتروز زانو، درمان و پیشگیری از پوکی استخوان است. به این منظور متخصص ارتوپد در بیمارانی که دچار آرتروز زانو هستند به خصوص در افراد میانسال و مسن تست های مختلفی را انجام می دهند که از مهمترین این تست ها انجام تست سنجش تراکم استخوان در آنها است. در صورتی که در تست سنجش تراکم استخوان، پوکی استخوان تشخیص داده شود، جراح ارتوپد درمان های مناسبی را برای آن انجام می دهد.
↫ تاثیر پوکی استخوان بر آرتروز زانو از زبان دکتر هومن جولایی:
رابطه پوکی استخوان با آرتروز زانو
تشخیص آرتروز با آزمایش تراکم استخوان ممکن است؟
آزمایش تراکم استخوان به منظور تعیین توده و تراکم استخوان انجام می شود. اگرچه این آزمایش می تواند به تشخیص پوکی استخوان کمک کند اما برای تشخیص آرتریت چندان مفید نیست .بهترین روش ها برای تشخیص آرتروز معاینات فیزیکی توسط متخصص ارتوپدی است و برای تایید تشخیص نیز آزمایشات خون و اشعه ایکس انجام می شود.
درمان پوکی استخوان و آرتروز
همان طور که اشاره شد، پوکی استخوان می تواند درصد بروز آرتروز را افزایش دهد. اما آیا درمان مشترکی در رابطه با پوکی استخوان و آرتروز وجود دارد؟ اگرچه آرتروز زانو و پوکی استخوان دو بیماری با علائم متفاوت هستند، اما تغییر سبک زندگی و ورزش می تواند به درمان این دو عارضه کمک کند.
برای پوکی استخوان و آرتروز چه بخوریم؟
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و قزل‌آلا که غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ و ویتامین D هستند.
- لبنیات کم‌چرب مثل شیر، ماست و پنیر که منابع خوبی از کلسیم محسوب می‌شوند.
- سبزیجات برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی و اسفناج که هم کلسیم و هم مواد مغذی دیگر را تأمین می‌کنند.
- حبوبات از جمله عدس، نخود و لوبیا که سرشار از پروتئین و فیبر هستند و به سلامت استخوان‌ها و مفاصل کمک می‌کنند.
- مغزها و دانه‌ها بادام، گردو و دانه چیا که دارای چربی‌های سالم و مواد مغذی لازم هستند.
- میوه‌ها قرمز مثل انواع توت‌ها، زغال‌اخته و توت فرنگی و همچنین مرکبات که حاوی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
- زردچوبه و زنجبیل خواص ضد التهابی دارند و میتوانند در پخت و پز استفاده شوند.
- غلات کامل از جمله برنج قهوه‌ای، کینوا و نان سبوس‌دار که انرژی پایدار و فیبر فراهم می‌کنند.
نقش ورزش در درمان آرتروز زانو
اصولا ورزش ها به دو دسته ورزش های مفید و ورزش های مضر تقسیم می شوند. ورزش های مضر اصولا ورزش هایی هستند که در سطح شیب دار انجام می شوند که عبارتند از:
- کوهنوردی و یا استفاده از پله ها
- ورزش هایی که باعث خم و راست شدن متوالی زانوها می شوند مانند دوچرخه سواری که برخلاف تصور مردم برای زانو مضر است.
- حرکاتی که سبب خم شدن زانوها توام با فشار می شوند برای زانو بسیار مضر هستند. برای مثال ورزش بدنسازی از جمله ورزش هایی است که در آن حرکات خم شدن شدن زانو همراه با وزنه فشار بسیار زیادی به زانوها وارد می کند و باعث سایش سریع و آرتروز زانو می شود.
ورزش های مفید برای زانو عموما ورزش هایی هستند که همراه با تقویت عضلات ران و عضلا ناحیه همسترینگ هستند. در صورتی که ورزشی عضلات ران و همسترینگ ما را تقویت کند برای درمان و پیشگیری از آرتروز زانو بسیار مفید است. بهترین ورزش برای تقویت عضلات ران ما عبارتند از:
- حرکت شنا و آبدرمانی نقش بسزایی در درمان آرتروز زانو دارد.
- پیاده روی و دویدن به صورت آهسته و نرم نیز می تواند موجب پیشگیری ار آرتروز زانو و درمان آن شود.
- استفاده از تردمیل در صورتی که در سطح صاف انجام گیرد و همراه با کفش مناسب باشد باعث کمک به درمان آرتروز و پیشگیری از آن می گردد. ولی در صورتی که استفاده از تردمیل با استفاده از کفش نامناسب و در سطح شیبدار انجام گیرد موجب تخریب سریع زانو و به طبع آن سبب آرتروز در ناحیه زانو می گردد.
*~ سوالات متداول درباره پوکی استخوان و آرتروز ~*
آرتروز و پوکی استخوان دو بیماری متفاوت هستند اما میتوانند زمینه ساز همدیگر هم باشند. آرتروز به التهاب و آسیب مفاصل مربوط می‌شود، در حالی که پوکی استخوان به کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگیها اشاره دارد.
آرتروز میتواند خطرناک باشد زیرا میتواند به درد مزمن، کاهش کیفیت زندگی، و در موارد شدید، ناتوانی حرکتی منجر شود. اما در اغلب موارد با درمان به موقع و اصولی قابل کنترل است.
خیر، آزمایش تراکم استخوان (DEXA scan) بدون درد انجام می شود. این آزمایش غیرتهاجمی بوده و فقط نیاز به نشستن یا دراز کشیدن روی تخت دارد.
نرمی استخوان که به راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان معروف است، میتواند خطرناک بوده و خطر شکستگیها و مشکلات حرکتی را افزایش دهد. درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض و بهبودی کامل ضروری است.
در نهایت دقت کنید…
پوکی استخوان ها با ایجاد ضعف در استخوان های می تواند موجب بروز آرتروز زانو گردد. توجه داشته باشید که پوکی استخوان نشانه آرتروز نبوده و تنها می تواند احتمال وقوع آن را افزایش دهد. به همین منظور در صورت وجود پوکی استخوان یا بروز علائم آرتروز زانو حتما به بهترین متخصص جراح ارتوپد برای درمان مراجعه شود. همچنین انجام برخی ورزش های مفید مانند شنا، آبدرمانی و پیاده روی آهسته می تواند در پیشگیری و درمان آرتروز زانو بسیار موثر باشد.
